بررسی تیپ‌‌های آیورودایی
تخلیه‌ی صحیح روده‌ی بزرگ موردی ضروری برای کنترل واتا، تخلیه‌ی صحیح ادرار امری ضروری برای کنترل پیتا و همچنین تعریق برای کنترل کافا ضروری است.
به گزارش مملکت آنلاین، لازم به ذکر است که تخلیه‌ی صحیح روده‌ی بزرگ موردی ضروری برای کنترل واتا، تخلیه‌ی صحیح ادرار امری ضروری برای کنترل پیتا و همچنین تعریق برای کنترل کافا ضروری است.
ویژگی‌‌های اصلی سه دوشا
واتا : خشک، سرد، سبک
پیتا: مرطوب، گرم، سبک
کافا: مرطوب، سرد، سنگین
دوشاها و گوناها
آیورودا در طبقه بندی تیپ شخصیتی افراد از گوناها نیز استفاده می‌کند و در سلامتی و بیماری فیزیکی و ذهنی نقش گوناها را هم در نظر می‌گیرد.
دوشاها در بعد فیزیکی و گوناها در بعد معنوی کار می‌کنند. با کنار هم گذاشتن این دو طبقه‌بندی مانند خطوط افقی و عمودی که همدیگر را در نقطه ای قطع می‌کنند می‌توانیم به نقطه‌ای برسیم که شاخص دقیق مکانی است که فرد در زندگی خود در آن قرار گرفته است.
تیپ‌‌های واتایی ساتوایی
خلاق هستند و ذهن باز و درک وسیعی از موضوعات متنوع و نقطه نظرات مختلف دارند. با دیگران ارتباط خوب و سریعی برقرار می‌کنند. شخصیت و ذهنی پر نشاط دارند. به شدت با دیگران حس یگانگی می‌کنند. نسبت به دیگران پذیرنده و پر احساس هستند. انرژی شفابخش قوی و حس زندگی زیادی دارند و الهام بخش هستند.
تیپ‌‌های واتایی راجاسیک
همیشه فعال، خودنما و در تقلا برای رسیدن به اهداف متنوع و متغیر در زندگی هستند. همیشه بی قرار و سرشار از آرزو هستند و دوست دارند بیشتر و بیشتر کار انجام دهند. هرگز از هیچ چیز راضی نمی‌شوند. به سادگی از مسیر منحرف می‌شوند و دنبال چیز جدیدی می‌روند. ممکن است بیش فعال و بی‌ثبات شوند. آنها مثل باد سریع می‌آیند و می‌روند. پر حرف، خرافاتی، پر سر و صدا و آزاردهنده هستند.
تیپ‌‌های واتایی تاماسیک
رفتار فریبنده توام با ترس و آشفته‌ای دارند که به راحتی افراطی می‌شود. گاهی رفتارشان از حد می‌گذرد و بی‌نزاکت می‌گردد. آنها به دزدی و انحراف جنسی تمایل داشته و به مواد مخدر و دیگر توهم زاها و گاهی خودکشی روی می‌آورند. نمی‌توان در هیچ چیز جدی‌ای به آنها اعتماد کرد. با هر کسی روبه‌رو شوند او را دچار دردسر می‌کنند.
تیپ‌‌های پیتایی ساتوایی
کیفیت‌‌های والای نور، هوشمندی، گرمی، بر همه تابیدن چون خورشید را به نمایش می‌گذارد. این افراد منظم و فهمیده هستند. در افکارشان قدرت تشخیص دارند. همیشه به نظر دیگران احترام می‌گ ذارند. رفتار دوستانه و شجاعانه توام با محبت و گرمی با همه دارند. آنها رهبرانی ذاتی با اراده‌ی قوی و دارای رشد و بالندگی هستند.
تیپ‌‌های پیتایی راجاسیک
روی رسیدن به هدف و موفقیت متمرکز می‌شوند و به ابزار یا روشی که به کار می‌گیرند توجه نمی‌کنند. آنها خود را پرورش می‌دهند و این کار را با مهارت و قدرت تشخیص همراه می‌کنند. متوقف نمی‌شوند تا به هدف، قدرت یا موقعیتی که می‌خواهند برسند. آنها نقاد و سلطه جو و مستعد خشم و ناشکیبا هستند. این ویژگی آنها را به بیهودگی و تباهی می‌کشاند تا بدان جا که سبب سقوط‌شان می‌شود.
تیپ‌‌های پیتایی تاماسیک
در رفتار و عواطفشان مخرب و خشن هستند. آنها در زندگی دچار حس نفرت، انتقام جویی و دشمنی می‌شوند و این حس را به سوی هر کسی که سر راه‌شان پیدا شود، پرتاب می‌کنند. به هیچ قانون اجتماعی یا عواطف دیگران احترام نمی‌گذارند. اغلب سرکردگان مجرمان و شخصیت‌‌های زیرزمینی از این دسته هستند. آنها ممکن است پارانوایی یا روان پریش باشند و باید به هر ترتیب از ایشان دوری جست.
تیپ‌‌های کافایی ساتوایی
منعکس‌کننده‌ی خصایل نیکی همچون عشق، وفادار‌ی و قناعت می‌باشند و به هر کسی که در تماس یا آنها باشد احساس خوبی می‌دهند. آنها ثبات، صبوری، توازن و تعادل ذهنی دارند. وفادار، بخشنده، پرورش دهنده و حامی هستند. آنها از دریچه‌ی چشم یک والد مهربان به همه‌ی مخلوقات نگاه می‌کنند.
تیپ‌‌های کافایی راجاسیک
هدفشان به دست آوردن هر چیزی است و دوست دارند با کنترل منابع مادی به همه تسلط یابند. آنها حریص و مادی هستند. در جست‌وجوی موقعیت و ثروت برای خودشان و خانواده شان می‌باشند. هدفشان جمع کردن همه‌ی چیزهای خوب در زندگی برای خودشان است: از خانه و لباس گرفته تا مال و اموال و املاک. آنها تنها به خود توجه دارند و جمع می‌کنند و جمع می‌کنند و راضی نمی‌شوند، تا جایی که دارایی‌‌هایشان بر آنها چیره شوند (یعنی به دارایی خود وابسته می‌شوند.)
تیپ‌‌های کافایی تاماسیک
گرفتار کرختی و رکود هستند و اغلب دچار اعتیادهای گوناگون می‌شوند. ذهن‌شان بسته و کند و معمولا افسرده هستند. از هر گونه تلاشی در زندگی پرهیز می‌کنند. از تعمق درباره‌ی خود عاجز هستند. ترجیح می‌دهند دیگران را به خاطر وضع ناگوار خودشان سرزنش کنند. آنها دیگران را با سنگینی و تنبلی خود لگدمال می‌کنند. حتی بدن‌‌هایشان اغلب بیش از حد چاق و انباشته از سم است.
دوشاها و درمان آیورودا
آیورودا به دو صورت روی دوشاها کار می‌کند:
اول: درمان بیماری
آیورودا به ما کمک می‌کند که از بیماری‌‌های ساده‌ی معمولی تا امراض مرگبار که سلامتی را به مخاطره می‌اندازند، با همه مقابله کنیم. آیورودا با درمان‌‌های خاص، دوشایی که زیاد شده را کاهش می‌دهد. این درمان‌‌ها مانند تجویز گیاهان دارویی قوی معمولا توسط یک درمانگر آیورودا صورت می‌پذیرند.
دوم: مدیریت شیوه‌ی زندگی است. آیورودا به ما نشان می‌ده د که چطور در هماهنگی با ساختار وجودی خود زندگی کنیم. نه تنها برای این که بیمار نشویم بلکه برای اینکه بتوانیم از پتانسیل کامل روح خود بهره‌مند شویم. آیورودا با ارائه‌ی شیوه‌‌های مختلف زندگی و به کار گرفتن آنها در زندگی روزمره‌ی ما وارد عمل می‌شود. در اینجا بیشتر به اختیار عمل و اراده‌ی ما نیاز دارد.
قانون اصلی درمان آیورودایی این است که از زیاد شدن هر دوشایی جلوگیری شود، چون افزایش آن‌‌هاست که موجب بیماری می‌گردد. دوشای غالب در ترکیب بندی ما مستعد افزایش یافتن است و باید از طریق رژیم و شیوه‌ی زندگی مناسب کنترل گردد.
پرانا، تجاس و اوجاس
سه جوهره‌ی حیات
هر یک از سه دوشا دارای یک جوهره‌ی حیاتی هستند که بر خلاف آنها عامل بیماری‌زا محسوب نمی‌شوند، بلکه شکل مفید و ضروری دوشاها هستند که عامل مهمی در سلامتی و رشد معنوی ذهن محسوب می‌شوند. این سه عبارتند از: پرانا، تجاس و اوجاس.
این‌‌ها ریشه‌‌های دوشاها هستند و به غیر از بعد فیزیکی در بعد متافیزیکی و علی نیز مشغول تاثیرگذاری هستند. به عبارت دیگر این سه جوهره‌ی حیاتی، هم روی بدن فیزیکی و هم روی بدن‌‌های انرژتیک کار می‌کنند.
پرانا – نیروی حیاتی اولیه
پرانا به معنای نیروی حیاتی است. «پرا» یعنی دائمی و «نا» یعنی حرکت، بنابراین معنای دیگر پرانا «حرکت مداوم» است. پرانا انرژی ظریف هوا یا وایو است. نهفته در پس همه‌ی فعالیت‌‌های روانی-تنی، و مسئول هماهنگی تنفس، حواس و ذهن است. پرانا در بعد معنوی، بر آشکار ساختن و هماهنگ کردن تمامی حالت‌‌های برتر آگاهی تسلط دارد. پرانا جوهره‌ی حیاتی دوشای واتا است. پرانای اصلی دارای پنج وایو یا پنج پرانای اصلی است. چون جوهره‌ی حیاتی واتا، پرانا است، بنابراین آیورودا این پنج وایو را در زیر مجموعه‌ی واتا نیز طبقه‌بندی می‌کند.
اسامی و عملکرد این پنج وایوی اصلی، چند پرانای فرعی نیز وجود دارند که مسئول کارهای جزئی ولی مهم بدن هستند.
پراناهای فرعی پنج مورد هستند و فعالیت‌‌های آنها عبارتند از:
1. ناگا: سکسکه کردن و بادگل و کردن
2. کورما: پلک زدن و گشودن چشم‌‌ها
3. کریکارا: ایجاد حس گرسنگی و تشنگی
4. دواداتا: خمیازه کشیدن
5. دهانانجایا: تجزی ه‌ی بدن پس از مرگ
چرا به پرانا نیروی حیاتی می‌گویند؟
به این دلیل که تمام نیروهای طبیعت، نیروهای نهفته و نیروهای بالفعل ، نیروهای درون بدن آدمی و ذهن، همه از پرانا به وجود آمده اند. هم طبیعت دیدنی و هم آنچه هنوز به صورت ماده‌ی ظهو ر نیافته از پرانا است. آفرینش هستی کبیر (کل جهان) و هستی صغیر (انسان) از تاثیر پرانا روی آکاشا انجام می‌شود. پرانا نیروی حیاتی کیهانی است، هر جا رشد، حرکت، تغییر و فعالیت وجود دارد، مظهری از پرانا است. انرژی پرانیک یعنی حرکت دائمی در زندگی. هر جا که از پرانا تهی شود، از زندگی و فعالیت تهی است، مانند یک بدن مرده. اصولا مرگ به دلیل این اتفاق می‌افتد که به هر دلیلی پرانا بدن موجود زنده را ترک می‌کند. تمام فعالیت‌‌های بدن از تنفس گرفته تا گوارش و دفع مواد زائد تحت کنترل پرانا است. هر چیزی که حواس پنجگانه‌ی ما درک می‌کند، آفریده‌ی پرانا است. تمام افکار، احساسات و هر چیزی که در ذهن اتفاق می‌افتد حاصل کار پرانا است. پالس‌‌های پیغام‌‌های عصبی که در عصب‌‌ها جاری است نیز از پرانا است، حتی قدرت اراده و تصمیم‌گیری از پرانا می‌آید. اگر پرانا را از ماده جدا کنیم، دیگر ماده‌ای باقی نمی‌ماند و از هم می‌پاشد، بنابراین پرانا هم مایه‌ی حیات ماده است و هم مایه‌ی بقای ماده.
پرانا با تنفس و ذهن ارتباط نزدیکی دارد. همانگونه که پرانا روی ذهن و تنفس تاثیر می‌گذارد، ما می‌توانیم از طریق تغییر شیوه‌ی تنفس و افکار خود بر پرانا تاثیر بگذاریم، برای همین آیورودا در روش‌‌های درمانی خود از تمرینات یوگا نظیر آسانا، پرانایاما و مراقبه جهت درمان استفاده می‌کند.
امروزه اثبات شده که برخی بیماریها از ذهن ریشه گرفته و به بدن منتقل می‌شوند، به این‌‌ها بیماری‌‌های روان تنی یا سایکو-سوماتیک می‌گویند. برخی بیماریها نیز از بدن به ذهن منتقل می‌شوند، به این دسته از بیماریها سوما-سایکوتیک می‌گویند. هم چنین اثبات شده که نحوه‌ی تنفس تاثیر مهمی روی خلق و خو و ذهنیات ما دارد. این سه پدیده نمایانگر روابط بین پرانا، ذهن و تنفس هستند.
در ادامه به بررسی تجاس، اوجاس و فعالیت‌‌های سه جوهره‌ی حیاتی می‌پردازیم.