برای بررسی تاثیرات واکسن‌های کووید-۱۹ باید به چه نکاتی توجه کرد؟
کمیته ساماندهی تحقیقات کووید-۱۹ در یک گزاره‌برگ «روش‌های پایش و ارزشیابی اثرات واکسن کووید-۱۹» را مورد بررسی قرار داد.
به گزارش مملکت آنلاین، این گزاره‌برگ در راستای برنامه ملی استقرار و گسترش واکسیناسیون کرونا در کشور تدوین شده و در آن مهم‌ترین روش‌های مورد استفاده برای مطالعات ارزیابی اثرات مستقیم و غیر مستقیم واکسن‌های کووید-۱۹ واراداتی و داخلی، اندازه‌گیری کارایی و اثربخشی آن‌ها معرفی شده است.
در زمان انتشار این گزاره‌برگ، در جهان۲۰ واکسن در مرحله سوم مطالعات بالینی قرار دارند و ۱۰ واکسن نیز تاییدیه استفاده به شکل محدود یا کامل در کشورهای مختلف در جهان را داشته‌اند.
در ارزیابی اثربخشی واکسن‌ها به ویژه واکسن کووید-۱۹، علاوه بر پیامدهای شدید ابتلا و مرگ، سایر پیامدهای مهم نیز باید در اثربخشی واکسن مانند پیشگیری از عفونت، پیشگیری از بیماری و پیشگیری از انتقال بیماری، پس از تزریق واکسن باید بررسی شود.
در واکسن‌های جدید مفاهیم «کارایی»، «اثربخشی» و «اثر» به چه معناست؟
منظور از کارایی یا Efficacy واکسن؛ درصد کاهش بروز بیماری مورد هدف واکسن در گروه واکسینه شده در مقایسه با گروه واکسینه‌نشده است که به طور معمول در مطالعات بالینی واکسن و در شرایط مطلوب مطالعه محاسبه می‌شود.
اثربخشی یا Effectiveness واکسن نیز همان درصد کاهش بروز بیماری مورد هدف واکسن در گروه واکسینه‌شده در مقایسه با گروه واکسینه‌نشده است که در شرایط واقعی و معمول استفاده از واکسن در نظام سلامت برآورد می‌شود.
منظور از اثر یا Impact واکسن؛ کمی کردن میزان کاهش بیماری در سطح جمعیت، پس از اضافه کردن واکسن آن بیماری است. اثر واکسن به صورت درصد کاهش یا تغییر در میزان بروز یک بیماری بیان می‌شود و مجموعه‌ای از عوامل مانند اثربخشی واکسن، پوشش واکسن، ایمنی گروهی و اثرات غیر مستقیم واکسن، در آن تاثیر دارند.
برای اندازه‌گیری اثر، کارایی و اثربخشی واکسن، از روش‌های مطالعاتی مختلفی استفاده می‌شود. مهم‌ترین روش‌های اندازه‌گیری این شاخص‌ها در واکسن کووید-۱۹ شامل: «کارآزمایی شاهددار تصادفی‌شده»، «طرح ادغام مرحله‌ای واکسن جدید»، «مطالعه همگروهی»، «مطالعه مورد- شاهدی» و « مطالعه همگروهی Indirect» است.
بررسی روش‌های مختلف ارزیابی واکسن‌ها نشان می‌دهد که ارزیابی کارایی و اثربخشی هر واکسنی پیچیده و دشوار است. این پیچیدگی در رابطه با واکسن بیماری کووید-۱۹ به دلیل کافی نبودن دانش موجود درباره ویروس، تظاهرات بالینی و پاسخ ایمنی به مراتب دشوارتر است.
پیشنهاد این گزاره‌برگ این است که موضوع پایش و ارزشیابی اثرات و مطالعات اثربخشی واکسن کووید-۱۹ در اولویت برنامه ملی استقرار و گسترش واکسیناسیون کرونا قرار گرفته و اجرا شوند. همچنین علاوه بر برنامه‌ریزی برای برآورد اثربخشی واکسن‌های کووید-۱۹، تقویت نظام مراقبت عوارض احتمالی آن‌ها، همراه با انجام پژوهش‌های اندازه‌گیری پیامدهای نامطلوب متعاقب ایمن‌سازی مرتبط با هر یک از واکسن‌ها نیز پیشنهاد می‌شود.
انتهای پیام/