سخت‌گیری "کنترل شده" روسیه در مقابل ترکیه؛ ادلب برگه برنده‌ای در نبرد گذرگاه‌ها
چند ساعت قبل از آغاز دور جدیدی از دیدارهای مذاکرات آستانه در نور سلطان، پایتخت قزاقستان و در فاصله چند روز مانده به نشست شورای امنیت برای بررسی تمدید ماموریت سازمان ملل در انتقال کمک‌های بشردوستانه به شمال سوریه بر اساس قطعنامه شماره ۲۵۳۳ شورای امنیت که بر انتقال این کمک‌ها تنها از گذرگاه باب الهوی در مرزهای ترکیه-سوریه دلالت دارد، منطقه ادلب شاهد تنش نظامی چشمگیری است که از حدود یک ماه قبل آغاز شده و تا عصر روز دوشنبه ادامه داشت.
به گزارش مملکت آنلاین، به نوشته روزنامه الاخبار چاپ لبنان، تنش نظامی جدید در ادلب به این شکل آغاز شد که نیروهای روس تعدادی پهپاد شناسایی را برای رصد اهداف شبه‌نظامیان تکفیری به پرواز درآورده و سپس ارتش سوریه در عملیات‌هایی که عمدتا در منطقه جبل الزاویه و حومه جنوبی ادلب اجرا شدند، با حملات توپخانه‌ای سنگینی آنها را هدف قرار داد. ظاهر امر این است که مسکو می‌خواهد در دو موضوع اصلی از این سخت‌گیری و تنش "کنترل شده" به عنوان اهرم فشاری بر آنکارا استفاده کند، یکی کمک‌های بین‌المللی از طریق گذرگاه‌های مرزی و دومی اجرای توافقنامه سوچی ۲۰۲۰ از طریق بازگشایی آزادراه حلب-لاذقیه (ام۴) برای رفت‌وآمدهای غیرنظامی میان دو منطقه ترنبه در غرب سراقب و عین الحور در حومه غربی ادلب. مسکو مشخصا در مورد موضوع اول، سازوکار بین‌المللی قبلی برای کمک‌رسانی‌ها را که اواسط سال جاری میلادی مهلت آن به پایان می‌رسد، به منزله نقض حاکمیت سوریه می‌داند و خواستار آن است که به جای آن، از گذرگاه‌هایی استفاده شود که منحصرا در کنترل دولت سوریه هستند اما سایر اعضای شورای امنیت با این خواسته مخالفت هستند.
به گفته برخی منابع، روسیه و در کنار آن دولت سوریه شروط مهمی برای موافقت با تمدید قطعنامه ۲۵۳۳ شورای امنیت و وتو نکردن آن دارند که در راس آنها حضور نمایندگانی رسمی از دولت سوریه و یا نمایندگانی از روند سه‌گانه آستانه یعنی روسیه، ایران و ترکیه در عملیات توزیع کمک‌های بین‌المللی است که وارد خاک سوریه می‌شوند.
این منابع شرح دادند: روسیه با این خواسته‌ها به دنبال نظارت بر روند انتقال و توزیع کمک‌ها بوده و در کنار آن می‌خواهد با انتقال کمک‌ها به دمشق در وهله اول سپس توزیع آنهابه شکل برابر در تمامی مناطق انتقال آنها به ادلب از طریق گذرگاه‌های امنی میان مناطق تحت کنترل ارتش و مناطق تحت کنترل گروه‌های مسلح، نقش رسمی دولت سوریه در این امر را با همکاری سازمان ملل تقویت کند. اوایل ماه جاری میلادی مساله گذرگاه‌های مرزی در دمشق طی دیدار الکساندر لاورنتیف، فرستاده رئیس جمهور روسیه با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و روز بعد از آن سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه آمریکا را متهم کرد با سیاست تحریم‌های یک‌جانبه و اشغال اراضی، منابع طبیعی و مناطق حاصلخیز سوریه توسط نیروهای خارجی، در این کشور بحران انسانی به وجود آورده است.
بر اساس آنچه گذشت، به نظر می‌رسد مسکو به دنبال آن است که با ایجاد تنش در ادلب آنکارا را تحت فشار بگذارد تا در طرح آمریکا برای گذرگاه‌ها شرکت نکند بلکه این کشور را به شرکت در طرح خود سوق دهد. از آنجایی که روس‌ها از اهمیت گذرگاه باب الهوی برای ترکیه باخبر هستند، تلاش می‌کنند به آنکارا بفهمانند آن قدر که به دنبال مشارکت در نظارت بر ورود کمک‌های بشردوستانه از این گذرگاه و نحوه توزیع آنها هستند، نمی‌خواهند این گذرگاه را مسدود کنند. در کنار تلاش‌های مسکو، روشن است که ترکیه در این مساله به موضعگیری آمریکا و غرب متمایل است، پس از سفر ماه گذشته لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل به ترکیه و بازدید او ار گذرگاه باب الهوی با نظارت رسمی ترکیه، روسیه پیام را دریافت کرد و سوت تنش نظامی در ادلب را به صدا درآورد و از ترکیه خواست به تعهدات خود در مورد توافق سوچی یعنی ایجاد منطقه امن در اطراف آزادراه ام۴، عقب‌شینی نیروها به شمال این آزادراه و بازگشایی آن به روی غیرنظامیان عمل کند. مسکو به صورت تلویحی به آنکارا هشدار داد در صورتی که به تعهداتش عمل نکند، عملیات نظامی را آغاز خواهد کرد. در واقع مسکو نسبت به تعلل مزمن و روبه‌فزونی آنکارا در اجرای توافقنامه سوچی که بیش از یک سال قبل امضا شد بود، واکنش ناگهانی نشان نداد اما برای معامله با ترکیه در مساله گذرگاه‌های مرزی و نیز بیرون آوردن آن از دایره آمریکا، پرچم توافق را در مقابلش بالا برد.
تنش در روابط روسیه-ترکیه تنها به ادلب محدود نیست، روسیه به نزدیک شدن روابط ترکیه-آمریکا که از زمان ریاست جمهوری جو بایدن آغاز شده و تاثیر آن بر شرایط منطقه شرق فرات بی‌اعتماد است. روس‌ها در این چارچوب پیش‌بینی می‌کنند که آمریکایی‌ها تلاش کنند توافق جدیدی را میان ترکیه و گروه‌های کُرد به امضا برسانند که به بهبود موقعیت آنکارا در منطقه منجر شده و یا اینکه به نیروهای ترکیه‌ای امکان گسترش حضورشان در منطقه را بدهد همانگونه در عملیات "چشمه صلح" رخ داد. اخیرا با وجود مخالفت‌های مردمی با حضور آمریکایی‌ها، شاهد افزایش تحرکات آمریکا در منطقه شرق فرات بوده‌ایم و آمریکا این روزها تلاش می‌کند در موضوعاتی که تا پیش از این از آنها دور بود، به ویژه در مسایل مشترک گروه‌های کُرد، دولت سوریه و طرف ترکیه‌ای که همواره روسیه مدیریت آنها را بر عهده داشت همانند مساله قطعی آب و برق، ورود کند به شکلی که اخیرا شاهد تلاش‌های آمریکا برای ورود به مذاکرات میان قسد (نیروهای سوریه دموکراتیک) و ترکیه در مورد این دو مساله بوده‌ایم در حالی که تاکنون کل این موضوع منحصرا در دست روسیه بود.
انتهای پیام/