بسته دفاعی ۸۰۰ میلیارد یورویی اتحادیه اروپا رونمایی شد

اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه از طرح «تقویت توان نظامی اروپا» رونمایی کرد؛ طرحی که به گفته او می‌تواند کشورهای عضو را به تأمین مالی تا ۸۰۰ میلیارد یورو برای افزایش گسترده هزینه‌های دفاعی ترغیب کند.

این پیشنهاد ساعاتی پس از آن مطرح شد که واشنگتن کمک‌های نظامی به اوکراین را متوقف کرد و فشار بر اتحادیه اروپا را برای افزایش حمایت‌های خود بیشتر ساخت.

رئیس کمیسیون اروپا گفت: «ما در دوره‌ای هستیم که باید توان نظامی خود را تقویت کنیم و اروپا آماده است هزینه‌های دفاعی خود را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. این هم برای پاسخ به نیاز فوری کنونی و حمایت از اوکراین و هم برای پذیرش مسئولیت بیشتر در قبال امنیت بلندمدت اروپا امری ضروری است.»

فن در لاین در نامه‌ای که پیش از نشست فوق‌العاده روز پنجشنبه به رهبران اتحادیه اروپا ارسال کرده، پنج اقدام کلیدی را پیشنهاد داده است. یکی از مهم‌ترین این اقدامات، ایجاد یک «سازوکار جدید» است که ۱۵۰ میلیارد یورو وام در اختیار کشورهای عضو قرار می‌دهد تا سرمایه‌گذاری‌های مشترک دفاعی را در حوزه‌هایی مانند سامانه‌های پدافند هوایی و موشکی، توپخانه، موشک، مهمات، پهپاد و سامانه‌های ضدپهپاد تأمین مالی کنند.

فن در لاین که به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ نداد، جزئیاتی درباره نحوه تأمین این منابع مالی ارائه نکرد و مشخص نکرد که آیا حدود ۹۰ میلیارد یورو باقی‌مانده از صندوق احیای اقتصادی پس از کرونا بخشی از این منابع خواهد بود یا نه.

انتشار اوراق قرضه اروپایی (Eurobonds) برای تأمین مالی نیازهای دفاعی اتحادیه تاکنون با مخالفت شدید چند کشور عضو که به «کشورهای صرفه‌جو» معروف‌اند، روبه‌رو بوده است.

بر اساس نامه فن در لاین، این سازوکار جدید ذیل ماده ۱۲۲ معاهده اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد. این ماده به اتحادیه اجازه می‌دهد بدون نیاز به تأیید پارلمان اروپا، به کشوری که با «مشکلات شدید ناشی از بلایای طبیعی یا رخدادهای استثنایی خارج از کنترلش» مواجه است، کمک مالی ارائه کند.

کمیسیون اروپا پیش‌تر در دوران همه‌گیری کرونا از این ماده برای راه‌اندازی سازوکار ۱۰۰ میلیارد یورویی «SURE» استفاده کرد که از طریق بازارهای مالی تأمین شد. این ماده همچنین برای اجرای تدابیر اضطراری در راستای محافظت از شهروندان و کسب‌وکارهای اروپایی در برابر بحران انرژی نیز به کار گرفته شده بود.

یکی دیگر از اقدامات کلیدی فن در لاین فعال‌سازی بند «فرار ملی» در پیمان ثبات و رشد اتحادیه اروپاست؛ اقدامی که او ماه گذشته در کنفرانس امنیتی مونیخ از آن سخن گفته بود.

این بند به کشورهای عضو اجازه می‌دهد هزینه‌های دفاعی خود را از محاسبات بودجه ملی مستثنا کنند تا از تخطی از سیاست‌های مالی اتحادیه، که سقف کسری بودجه و بدهی دولت‌ها را به‌ترتیب ۳٪ و ۶۰٪ تولید ناخالص داخلی تعیین کرده، جلوگیری شود.

فن در لاین مدعی شد که اگر کشورهای اتحادیه اروپا هزینه‌های دفاعی خود را به‌طور میانگین ۱.۵٪ از تولید ناخالص داخلی افزایش دهند، در چهار سال آینده ۶۵۰ میلیارد یورو منابع مالی آزاد خواهد شد.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا از زمان تهاجم گسترده روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ هزینه‌های دفاعی خود را به‌طور قابل توجهی افزایش داده‌اند، اما این افزایش نابرابر بوده است. به‌عنوان مثال، لهستان در سال گذشته ۴.۱۲٪ از تولید ناخالص داخلی خود را صرف دفاع کرد، در حالی که این رقم برای اسپانیا تنها ۱.۱۲٪ بود.

هم‌اکنون مذاکراتی میان متحدان ناتو که شامل ۲۳ کشور از ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا می‌شود در جریان است تا هدف هزینه‌های دفاعی از ۲٪ از تولید ناخالص داخلی افزایش یابد. انتظار می‌رود تصمیم نهایی در این زمینه در نشست ماه ژوئن در لاهه اعلام شود.

سه اقدام دیگر فن در لاین شامل این موارد است:

• امکان استفاده گسترده‌تر کشورهای عضو از برنامه‌های سیاست همبستگی برای افزایش هزینه‌های دفاعی
• گسترش مأموریت بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای تأمین مالی بیشتر پروژه‌های دفاعی
• تسریع در اجرای «اتحادیه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری» برای تسهیل سرمایه‌گذاری بیشتر بانک‌های خصوصی در این بخش

فن در لاین گفت: «سؤال اصلی این است که آیا اروپا آماده است همان‌طور که شرایط ایجاب می‌کند، قاطعانه عمل کند؟ و آیا اروپا آماده و قادر است که با سرعت و جاه‌طلبی لازم وارد عمل شود؟»

رهبران اتحادیه اروپا قرار است روز پنجشنبه در نشست فوق‌العاده‌ای در بروکسل، که انتظار می‌رود ولودیمیر زلنسکی نیز در آن حضور داشته باشد، این بسته دفاعی پیشنهادی را بررسی کنند. این نشست در تاریخ ۲۳ فوریه و در واکنش به چرخش دیپلماتیک سریع دونالد ترامپ نسبت به روسیه برنامه‌ریزی شد. اما پس از دیدار پرتنش زلنسکی با رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید در روز جمعه، اهمیت و فوریت آن بیشتر شد. در این دیدار، زلنسکی پیش از پایان زمان برنامه‌ریزی‌شده از کاخ سفید خارج شد و توافقی درباره معادن اوکراین میان دو طرف امضا نشد.

این تنش‌ها روز دوشنبه ادامه یافت و ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده تمام کمک‌های نظامی به اوکراین را متوقف می‌کند. او مدعی شد که یک توافق صلح «می‌تواند خیلی سریع حاصل شود» و اظهار داشت که «شاید کسی نمی‌خواهد چنین توافقی صورت بگیرد.»

نشست روز پنجشنبه احتمالاً اختلافات میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر سر اوکراین را برجسته خواهد کرد، زیرا ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، و رابرت فیکو، نخست‌وزیر اسلواکی تهدید کرده‌اند که هرگونه پیشنهاد برای افزایش کمک‌های نظامی به اوکراین را وتو خواهند کرد.

پیش‌نویس نتایج این نشست که توسط یورونیوز مشاهده شده، نشان می‌دهد که رهبران اتحادیه تصمیمی در مورد نحوه افزایش هزینه‌های دفاعی اتخاذ نخواهند کرد و این موضوع را به نشست بعدی در ماه مارس موکول خواهند کرد.