کشف بقایای شهر باستانی ۴ هزارساله در عربستان

بقایای این شهر که «نطاة» نامیده می‌شود مدت‌ها در دل خاک در واحه محصور خیبر، تکه زمینی سبز و حاصلخیز که توسط بیابانی در شمال غربی شبه جزیره عربستان احاطه شده است، مخفی شده بود.

تیمی از باستان‌شناسان فرانسوی و سعودی تحت هدایت گیوم شارلو، باستان‌شناس فرانسوی، دیواری باستانی به طول ۱۴.۵ کیلومتر را در این مکان کشف کرده‌اند.

تیم حفاری می‌گوید علاوه بر بقایای دیوار به شواهدی دست یافته که نشان می‌دهد این باروها در اطراف یک محل سکونت بشری بنا شده‌اند.

به گفته محققان قدمت این شهر بزرگ که محل زندگی ۵۰۰ نفر بود به حدود ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد در اوایل عصر برنز بازمی‌گردد.

با این حال حدود هزار سال بعد این منطقه مسکونی متروکه شد، در حالی که باستان‌شناسان علت چنین اتفاقی را نمی‌دانند.

زمانی که نطاة ساخته شد، شهرها در منطقه شام در امتداد دریای مدیترانه از سوریه کنونی تا اردن در حال شکوفایی بودند. در آن زمان تصور می‌شد که شمال غربی عربستان بیابانی بایر بوده که کوچ‌نشینان از آن عبور می‌کردند و گورستان‌های متعددی در آن وجود داشت.

اما ۱۵ سال پیش باستان‌شناسان دیواره‌هایی را در واحه تیماء در شمال خیبر کشف کردند که قدمت آن به عصر مفرغ می‌رسید.

دکتر شارلو می‌گوید گفت که این «اولین کشف مهم» باعث شد تا محققان بیشتر به این واحه‌ها توجه کنند.

به گفته باستان‌شناسان، سنگ‌های آتشفشانی سیاه به نام بازالت دیوارهای نطاة را به خوبی پوشانده بودند و همین امر باعث شده بود تا محل به صورت طبیعی از حفاری‌های غیرمجاز محافظت شود.

تیم باستان‌شناس اما با تصویربرداری از بالا متوجه مسیرها و پی خانه‌ها شدند، سازه‌هایی که نشان می‌داد چه مکان‌هایی باید کاوش شوند.

پی‌هایی که در جریان حفاری‌ها کشف شدند به اندازه‌ای مستحکم بودند که می‌توانستند وزن خانه‌های یک تا دوطبقه را تحمل کنند.

یافته‌های اولیه محققان تصویری از یک شهر ۲.۶هکتاری با حدود ۵۰ خانه بر روی تپه‌ای را نشان می‌دهد که دارای دیوار محافظی مخصوص به خود است.

از درون مقبره‌های واقع در گورستانی در این منطقه سلاح‌های فلزی مانند تبر و خنجر و همچنین سنگ‌هایی مانند عقیق کشف شد که نشان‌دهنده جامعه نسبتاً پیشرفته‌ای برای مدت‌ها قبل است.

در این مطالعه آمده است که قطعات سفال نشان‌دهنده سرامیک‌هایی بسیار زیبا، اما بسیار ساده هستند.

به گفته آنان ارتفاع باروها، که می‌تواند به حدود پنج متر برسد، نشان می‌دهد که نطاة مقر نوعی حکومت محلی قدرتمند بوده است.

باستان‌شناسان معتقدند اکتشافات جدید روند «شهرنشینی آرام» را در دوران گذر از زندگی کوچ‌نشینی به یکجانشینی روستایی نشان می‌دهد.این واحه‌های مستحکم می‌توانستند در منطقه‌ای که هنوز عمدتاً پر از گروه‌های کوچ‌نشین پرجمعیت بوده با یکدیگر در تماس باشند.

این واحه‌های مستحکم می‌توانستند در منطقه‌ای که هنوز عمدتاً پر از گروه‌های کوچ‌نشین پرجمعیت بوده با یکدیگر در تماس باشند.

در حالی که نطاة در مقایسه با شهرهای بین‌النهرین یا مصر در آن دوره هنوز کوچک بود، اما به گفته محققان در مسیر شهرنشینی راهی همسان اما «محقرتر و آرام‌تر کاملاً مختص شمال غربی عربستان» را می‌پیموده است.

واحه خیبر، که نامش از واژه‌ای عبری به معنای «قلعه» گرفته شده، در شمال شهر مدینه امروزی قرار دارد و در دوران صدر اسلام محل زندگی یهودیان بود.

در روایت‌های اسلامی آمده که قلعه‌های متعلق به یهودیان در جنگ خیبر در سال ۷ هجری به دست علی بن ابی‌طالب گشوده شدند.

نتایج تحقیق تازه در نشریه علمی «PLOS ONE» منتشر شده است.